Zelfbeeld en identiteit

Hoe kan de manier waarop je naar jezelf kijkt je chronische pijn beïnvloeden? 

Chronische pijn is een langdurige pijn die vaak moeilijk te behandelen is. Maar wist je dat hoe je naar jezelf kijkt (je ‘zelfbeeld’) invloed kan hebben op je pijn zelf en op hoe je deze pijn ervaart? In dit artikel kijken we naar verschillende aspecten van je zelfbeeld en hoe deze je chronische pijn kunnen beïnvloeden. 

Wat is je ‘zelfbeeld’ precies? 

Je zelfbeeld is hoe je jezelf ziet.  

Dit gaat bijvoorbeeld over je gedachten over jezelf, je sterke en zwakke punten, en hoe je denkt dat anderen je zien. Een positief zelfbeeld betekent dat je over het algemeen tevreden bent met jezelf. Een negatief zelfbeeld betekent dat je vaak kritisch bent op jezelf en je minderwaardig (‘minder dan anderen’) voelt. 

Hoe kan je zelfbeeld nu doorwerken op je chronische pijn? 

Hier vind je drie voorbeelden van onderdelen van je zelfbeeld die mee kunnen spelen bij het aanhouden van je chronische pijnklachten. Het kan soms misschien wat ‘kort door de bocht’ aanvoelen, maar: laat het eens rondgaan in je gedachten… 

1. Zelfvertrouwen: heb je een hoger zelfvertrouwen, dan ervaar je vaak minder pijn. Dit komt omdat je beter in staat bent om met stress om te gaan en je meer positieve gedachten hebt. Als je in jezelf gelooft, kun je beter omgaan met moeilijke situaties, zoals chronische pijn. 

2. Zelfkritiek: als je erg kritisch op jezelf bent, kan dit je pijn verergeren. Je voelt je dan niet alleen lichamelijk slecht, maar ook mentaal. Deze negatieve gedachten kunnen je pijnervaring versterken en het moeilijker maken om ermee om te gaan. 

3. Lichaamsbeeld: hoe je over je lichaam denkt, speelt ook een rol. Als je ontevreden bent over je uiterlijk, kun je je pijn erger voelen. Het is belangrijk om je lichaam te accepteren zoals het is, ondanks de pijn. 

Jezelf kennen en accepteren 

Een belangrijk deel van je zelfbeeld is hoe goed je jezelf kent en accepteert. Hier zijn enkele manieren waarop dit je pijn kan beïnvloeden. Mocht je de termen niet direct kennen, lees dan de uitleg erachter extra goed. 

1. Zelfbewustzijn: als je jezelf goed kent, ben je je meer bewust van je emoties en hoe deze je pijn beïnvloeden. Je kunt beter begrijpen wanneer stress of angst je pijn erger maakt en hierop inspelen. 

2. Zelfacceptatie: dit betekent dat je jezelf accepteert zoals je bent, met al je sterke en zwakke punten. Mensen die zichzelf accepteren, hebben vaak minder last van stress en negatieve emoties, wat kan helpen om de pijn te verminderen. 

3. Zelfcompassie: dit is vriendelijk en begripvol naar jezelf zijn, vooral in moeilijke tijden. Zelfcompassie kan helpen om beter met chronische pijn om te gaan, omdat het negatieve gevoelens zoals schuld en schaamte vermindert. 

De invloed van onzichtbare patronen op chronische pijn 

Soms denk je dat je jezelf goed kent, maar zie je niet altijd alle patronen die invloed hebben op je pijn. Bijvoorbeeld: 

• Negatieve gedachten: je denkt misschien dat je positief bent, maar bewust of onbewust heb je ook negatieve gedachten die je pijn verergeren. Deze gedachten zijn heel normaal, maar kunnen wel je zelfbeeld negatief beïnvloeden en zo je pijn versterken. 

• Uit de weg gaan van emoties: als je bepaalde emoties uit de weg gaat, zoals verdriet of boosheid, kunnen deze zich opkroppen en je pijn verergeren. Het leren herkennen en uiten (laten zien, delen) van deze emoties kan helpen om de pijn te verminderen. 

• Perfectionisme: als je altijd perfect wilt zijn of alles perfect wilt doen, leg je veel druk op jezelf. Dit kan leiden tot stress en spanning, wat je pijn erger kan maken. 

Je identiteit en chronische pijn 

Identiteit is, vergelijkbaar met je zelfbeeld, hoe je jezelf ziet en begrijpt.  

Je zelfbeeld ‘staat niet vast’. Als je jezelf in verschillende situaties bekijkt, krijg je een duidelijker beeld van jezelf. Bij chronische pijn kan je identiteit veranderen. Pijn kan ervoor zorgen dat je jezelf zwakker of minder waard voelt. Dit kan je dagelijks leven beïnvloeden, zoals je werk en sociale contacten.  

Het is belangrijk om je identiteit niet alleen door pijn te laten bepalen. Zoek naar dingen die je blij maken en die je goed kunt, ondanks de pijn. Door jezelf en je positieve eigenschappen beter te kennen en te accepteren, kun je uiteindelijk beter met de pijn omgaan en een positief zelfbeeld behouden. Niet altijd makkelijk, maar wel belangrijk. 

Hoe bespreek je dit nu met huisarts, behandelaar of specialist? 

 Het kan nuttig zijn om met je huisarts, behandelaar of specialist te praten over je zelfbeeld en hoe dit je pijn kan beïnvloeden. We geven je vijf mogelijke bespreekpunten. Wellicht heb je zelf nog andere? 

1. Zelfbeeld en pijn: vraag hoe je zelfbeeld invloed kan hebben op je pijnervaring. Bespreek hoe je zelfvertrouwen en zelfkritiek je pijn kunnen beïnvloeden en hoe je deze kunt versterken. 

2. Stress en emoties: vraag hoe stress en negatieve emoties je pijn beïnvloeden. Bespreek manieren om beter met stress om te gaan en je emoties makkelijker te uiten. 

3. Zelfacceptatie: vraag om advies over hoe je jezelf beter kunt accepteren. Bespreek oefeningen of therapieën die kunnen helpen bij zelfacceptatie. 

4. Negatieve gedachten: vraag hoe je negatieve gedachten kunt herkennen en veranderen. Bespreek cognitieve gedragstherapie (CGT), Acceptance and Commitment Therapie (ACT) of andere methoden die kunnen helpen. 

5. Zelfcompassie: vraag hoe je zelfcompassie kunt ontwikkelen. Bespreek technieken zoals mindfulness of meditatie die je kunnen helpen vriendelijker naar jezelf te zijn. 

Conclusie 

Hoe je naar jezelf kijkt, heeft een grote invloed op je pijn en hoe je chronische pijn ervaart. Door een positief zelfbeeld te ontwikkelen, jezelf te accepteren, en negatieve patronen te herkennen, kun je je pijn beter beheersen. Het is belangrijk om hierover te praten met je huisarts, behandelaar of specialist om samen een plan te maken dat werkt voor jou.  

Onthoud dat je zelfbeeld niet vaststaat; het kan veranderen en groeien, en dit kan een positieve invloed hebben op je leven en je pijnervaring. 

---

Waar kun je meer lezen over je zelfbeeld en chronische pijn?

• Schone en vuile gedachten bij chronische pijn
• Welke behandelvormen zijn er om jezelf mentaal gezond te houden [INTERNE LINK PIJNSTAD] 
• Wat doet ziekte met je zelfbeeld?
• De invloed van een positieve mindset bij chronische pijn