Veranderingen en verlies

Wat verandert er allemaal en wat verlies je door chronische pijn

Verandering is vaak niet eenvoudig, voor niemand. Dat geldt zeker wanneer je te maken krijgt met aanhoudende pijnklachten. Mensen, inclusief degenen die pijn ervaren, houden vaak van rust in het leven. Ze willen dat alles hetzelfde blijft, omdat veranderingen onzekerheid en ongemak kunnen veroorzaken. Maar wanneer je lichaam je -echt of tenminste voor je gevoel- in de steek laat, zoals bij chronische pijn, moet je wel veranderen. Dit artikel bespreekt wat er zoal verandert als je moet leren omgaan met aanhoudende pijn.

Verlies en verandering bij chronische pijn

Chronische pijn kan je leven stevig veranderen. Je verliest niet alleen de basis van je gezondheid, maar de pijn kan ook invloed hebben op verschillende andere onderdelen van je leven.

We geven vijf voorbeelden van zaken die veel mensen met aanhoudende pijn als ‘groots’ en/of verlies benoemen:

Onzekerheid over je lichaam: dingen die je eerder vanzelfsprekend vond, zoals bewegen, sporten, werken, studeren of zelfs huishoudelijke taken, kunnen moeilijk of onmogelijk worden. Dit verlies kan leiden tot frustratie en verdriet.

Sociaal leven: sociale activiteiten kunnen afnemen omdat je simpelweg niet de energie of mogelijkheid hebt om deel te nemen (een borrel, verjaardag, feestje, activiteiten van je vriendengroep). Dit kan het gevoel ‘alleen te staan’ en eenzaamheid veroorzaken.

Toekomstperspectief: plannen voor de toekomst kunnen onzeker worden. Je weet niet hoe je situatie zich zal ontwikkelen, wat het moeilijk maakt om vooruit te kijken en te plannen.

Financiële onzekerheid: chronische pijn kan leiden tot verlies van werk of tot hoge medische kosten. Dit kan financiële stress en onzekerheid met zich meebrengen.

Zelfvertrouwen: het gevoel van eigenwaarde (hoe je over jezelf denkt) kan een flinke deuk oplopen. Je kunt je minderwaardig voelen omdat je niet meer kunt doen wat je vroeger kon.

De onzekerheid rondom deze, en andere, onderdelen van je leven kan uiteindelijk ook weer doorwerken in je pijn. Want stress, onzekerheid, angst en (heftige) emoties kunnen je ‘pijnsysteem’ alarmeren. Je lijf én brein zien dit als ‘gevaar’, waardoor pijnprikkels actief/actiever worden.

De vijf fasen van rouw

Wat veel mensen met aanhoudende pijn lang niet altijd zien, en behandelaren nog lang niet altijd benoemen, is dat je bij het omgaan met chronische pijn eigenlijk door een rouwproces gaat. De vijf fasen van rouw – ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie – kunnen ook van toepassing zijn bij het verlies van je gezondheid en de veranderingen die dit met zich meebrengt.

Het is een heel normaal proces, en iedereen doorloopt deze fasen op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo.

Inzoomen: Vertrouwen, Eigenwaarde, Zelfvertrouwen en Begrip

Laten we nog wat verder inzoomen op vier onderdelen van ‘verlies’ en ‘verandering’.

1. Afscheid nemen van vertrouwen in een gezond lichaam

Een van de moeilijkste mentale processen is het afscheid nemen van het vertrouwen in je lichaam. Je lichaam, dat je altijd vertrouwde en waar je altijd op rekende, lijkt je nu in de steek te laten. Dit verlies van vertrouwen kan angst en onzekerheid veroorzaken. Je kunt je afvragen of je lichaam ooit nog normaal zal functioneren en of je je dagelijkse taken ooit nog pijnvrij zult kunnen uitvoeren.

Veel mensen met pijn zullen dit herkennen. Tegelijkertijd is je lijf én brein flexibel en geven veel mensen die al langer bezig zijn met ‘leren loslaten’ aan dat de pijn wel degelijk weer kan veranderen. Vaak omdat mensen anders leren denken over pijn en ook de signalen beter leren lezen die het lichaam met pijn geeft.

2. Omgaan met afnemend zelfvertrouwen

Chronische pijn kan je zelfvertrouwen flink aantasten. Wanneer je niet meer kunt doen wat je vroeger deed, kan dit leiden tot een gevoel van ‘nutteloos zijn’.

Het is belangrijk om te beseffen dat je waarde niet afhangt van wat je kunt dóen, maar van wie je bent. Toch kan het moeilijk zijn om jezelf waardevol te blijven vinden als je zoveel verliest. Dit vraagt om een verandering in je zelfbeeld en het opnieuw leren zien van wat écht belangrijk is in je leven.

3. Afnemende eigenwaarde

Je eigenwaarde behouden terwijl je tegelijk zoveel verliest, is een enorme uitdaging. Je kunt het gevoel hebben dat je bijdrage aan bijvoorbeeld je gezin, werk of gemeenschap minder wordt.

Het kan helpen om te focussen op wat je nog wel kunt doen, hoe klein die dingen ook lijken. Kleine successen en positieve ervaringen kunnen bijdragen aan een positiever zelfbeeld.

4. (On)begrip uit je omgeving

Een ander moeilijk aspect van het omgaan met chronische pijn is dat mensen in je omgeving je pijnklachten niet altijd goed kunnen plaatsen of zelfs niet serieus nemen. Dit geldt soms ook voor artsen en behandelaren. Ze zien de pijn niet, en omdat ze het zelf niet ervaren, kunnen ze het moeilijk begrijpen. Dit verlies van begrip kan leiden tot gevoelens van frustratie en ‘alleen zijn’.

Het kan helpen om te kiezen voor een kleine groep mensen (die écht belangrijk voor je zijn) en juist hen goed en vaker uit te leggen wat de pijn met jou doet. Hoe ze jou zouden kunnen helpen en steunen, wat je nodig hebt.

Is chronische pijn dan alleen maar ‘verlies’?

Hoewel chronische pijn vaak verlies betekent, kan het gek genoeg ook waardevolle inzichten opleveren.

ondanks alle onzekerheden, leer je uiteindelijk (met hulp van behandelaren) je lichaam en je geest beter kennen. Je begrijpt steeds beter wat je nodig hebt om een goede balans te houden.

je kunt je vaak veel beter verplaatsen in anderen die met pijn of andere (aanhoudende) gezondheidsproblemen leven. Dit kan je relaties met hen verdiepen en versterken.

je wordt vaak ‘gedwongen’ om scherpe keuzes te maken en goed na te denken wat voor jou belangrijk is in het leven. Dat is niet makkelijk, maar daar kun je steun bij krijgen van professionals. Vaak levert dit op de langere termijn nieuwe manieren op om plezier en voldoening te vinden in het leven. Denk aan het ontwikkelen van nieuwe hobby’s of interesses die je eerder misschien niet had bedacht.

Deze inzichten kunnen je leven verrijken en je helpen om op een positieve manier met de uitdagingen om te gaan.

Blijven vechten of leren loslaten?

Omgaan met verlies en verandering bij chronische pijn gaat trouwens niet om ‘het zoeken naar nieuwe (medische) oplossingen voor je pijn’ of het ‘managen van je pijn’. Het betekent niet ‘tegen de pijn vechten en maar blijven doorgaan’. Het gaat er juist om dat je je pijn leert ‘voelen’, de pijn toelaat in plaats van wegstopt: dat maakt ruimte voor het uiteindelijk wellicht loslaten van verlies en verandering.

Beter voelen en luisteren: wat wil de pijn je vertellen?

Misschien voel je eerst twijfel of weerstand, maar chronische pijn dwingt je uiteindelijk om écht te voelen wat er in je lijf en geest gebeurt. In plaats van de pijnsignalen en je emoties weg te stoppen, leer je ze te onderzoeken en te accepteren. Dit proces kan je helpen om milder te worden ten aanzien van je pijn en jezelf.

Door beter te luisteren naar je lichaam en geest, ontdek je wat je echt nodig hebt. Misschien merk je dat rust en zelfzorg belangrijker zijn dan je dacht. Dit onderzoeken kan je helpen om meer helpende keuzes te maken en beter om te gaan met je pijn. Zo leer je niet alleen je pijn, maar ook jezelf beter kennen en waarderen: de ‘sleutel’ naar een betere kwaliteit van leven mét pijn…of zelfs met minder pijn.

Hóe je dat doet? Dat vind je volop in het Informatiecentrum van Pijnstad. Verken de Thema’s “Leven met chronische pijn”, “Meedoen in de samenwerking” en “Sociaal netwerk en naasten”. Natuurlijk zijn er ook veel behandelaren en coaches die je daar bij kunnen ondersteunen.

Meer lezen:

Pijnstad Informatiecentrum