Muziek

Op welke manieren kan muziek invloed hebben op chronische pijn? 

Muziek speelt een grote rol in het leven van veel mensen. Het kan je blij maken, je helpen ontspannen en het kan zelfs helpen bij pijn. Chronische pijn is een pijn die langer dan drie maanden aanhoudt en kan je dagelijks leven erg moeilijk maken. Veel mensen zoeken naar manieren om deze pijn te verminderen. Een van die manieren is muziek. Maar hoe werkt dat nou precies? In dit artikel kijken we aan de hand van 8 vragen naar de invloed van muziek op (chronische) pijn. 

1. Waarom heeft juist muziek een groot effect op je brein? 

Muziek heeft een speciaal effect op je brein. Wanneer je naar muziek luistert, worden verschillende delen van je brein geactiveerd. Dit zorgt ervoor dat je emoties voelt, herinneringen ophaalt en het kan zelfs reacties in je lichaam oproepen, zoals kippenvel. Muziek kan de aanmaak van stoffen in je hersenen verhogen, zoals dopamine (zodat zenuwcellen met elkaar kunnen communiceren) en endorfine (‘gelukshormoon’). Deze stoffen zorgen ervoor dat je je goed voelt en kunnen ook helpen om pijn te verminderen.  

2. Hoe werkt muziek door in je lichaam? 

Wanneer je naar muziek luistert, gebeurt er veel in je lichaam. Je hartslag kan veranderen, je ademhaling kan rustiger worden en je spieren kunnen ontspannen. Dit komt doordat muziek invloed heeft op je autonome zenuwstelsel. Dit systeem regelt onder andere je hartslag en ademhaling zonder dat je erover nadenkt. Muziek kan dit systeem kalmeren en zorgen voor een ontspannen gevoel, wat kan helpen om pijn te verminderen. 

3. Hoe werkt klankheling door op je pijn? 

Klankheling is een al oude methode waarbij geluiden en trillingen worden gebruikt om het lichaam te helen. Dit kan met verschillende instrumenten zoals klankschalen, gongs en stemvorken. De trillingen van deze instrumenten kunnen diep in je lichaam doordringen en zorgen voor ontspanning en pijnvermindering. Klankheling werkt door de trillingen die door het lichaam gaan en ervoor zorgen dat de energie beter gaat stromen. Dit kan helpen bij het loslaten van spanning en pijn. 

4. Wat is de waarde van muziek als afleidend instrument? 

Muziek kan ook dienen als afleiding van pijn. Wanneer je naar muziek luistert, richt je je aandacht op de melodieën en teksten, in plaats van op de pijn. Dit wordt ook wel het ‘afleidingsprincipe’ genoemd. Door je aandacht te verleggen, kun je de pijn die je normaal voelt minder krachtig ervaren. Dit kan vooral helpen bij chronische pijn, waarbij de pijn constant aanwezig is. Muziek biedt een welkome afleiding en kan helpen om de pijn even te vergeten. 

5. Wat is nu precies het effect van muziek luisteren? 

Het luisteren naar muziek kan verschillende effecten hebben op je lichaam en geest; je hebt er in dit artikel al over kunnen lezen. Allereerst kan het dus zorgen voor ontspanning en stressvermindering. Dit kan op zijn beurt helpen om pijn te verminderen, omdat stress en pijn vaak met elkaar verbonden zijn. Bovendien kan het luisteren naar je favoriete muziek je een goed gevoel geven en je stemming verbeteren. Dit positieve gevoel kan bijdragen aan een vermindering van hoe je de pijn ervaart of beleeft. 

6. Wat is nu precies het effect van muziek maken (instrument bespelen)? 

Zelf muziek maken kan ook helpen bij het verminderen van pijn. Het bespelen van een instrument vereist concentratie en focus, waardoor je minder aandacht hebt voor de pijn. Omdat het veel vraagt van je beide hersenhelften, kunnen pijnprikkels er soms letterlijk even niet meer door: er is simpelweg minder ruimte en aandacht voor. Ook kan muziek maken je een gevoel van voldoening en plezier geven. Dit kan leiden tot een verhoogde aanmaak van endorfine, de natuurlijke pijnstillers van het lichaam. Het actief bezig zijn met muziek kan dus een dubbele werking hebben: afleiding van de pijn en het verbeteren van je humeur. 

7. Hoe zit het met de werking van muziek als pijnstiller? Bijvoorbeeld voor, tijdens en na een operatie? 

Muziek kan ook worden gebruikt als pijnstiller tijdens en na een operatie. Onderzoek heeft aangetoond dat patiënten die naar muziek luisteren voor, tijdens en na een operatie minder pijn en angst ervaren. Muziek kan ervoor zorgen dat de bloeddruk en hartslag dalen, wat kan helpen om het lichaam te kalmeren. Bovendien kan muziek ervoor zorgen dat de patiënt zich meer ontspannen voelt, wat kan bijdragen aan een sneller herstel en minder behoefte aan medicatie. 

8. Wat is de waarde van het volgen van muziektherapie bij chronische pijn? 

Muziektherapie is een vorm van therapie waarbij muziek wordt gebruikt om emotionele, fysieke en sociale doelen te bereiken. Een opgeleide muziektherapeut kan samen met jou als ‘patiënt’ werken aan het verminderen van pijn en het verbeteren van je kwaliteit van leven. Muziektherapie kan bestaan uit het luisteren naar muziek, het maken van muziek of het zingen van liedjes. Het kan je helpen bij het uiten van emoties, het verminderen van stress en het verbeteren van je stemming. Voor mensen met chronische pijn kan muziektherapie een waardevolle aanvulling zijn op andere behandelingen.

---

Waar kun je meer lezen over ‘de werking van muziek bij chronische pijn’?

• Muziek als Medicijn – langlopend onderzoek van ErasmusMC 
• Muziek in de zorg – blogserie Koert Hommel over de werking van muziek bij chronische pijn en de inzet van muziek in de zorg 
• Tip: ontdek de Pijnstad Playlist!  
  Speciaal voor jou op Spotify, met de favoriete muziek van mensen met aanhoudende pijn.

Publicaties over muziek & brein / pijn 

• Singing in the brain – Erik Scherder (over de unieke samenwerking tussen muziek en de hersenen) 
• Muziek & Brein – Ben van Cranenburgh 
• Muziek als hulpmiddel tegen pijn – Bud Grüwel MA juli 2023 
• De effecten van muziek op de hersenen – langlopend onderzoek en publicaties van Artur C. Jaschke, PhD.