Rol zenuwstelsel

Hoe speelt het zenuwstelsel een rol bij chronische pijn? 

Chronische pijn is een langdurige pijn die vaak langer dan drie maanden aanhoudt. Het kan het dagelijkse leven van mensen ernstig beïnvloeden. Het zenuwstelsel speelt een belangrijke rol bij chronische pijn. Dit artikel legt uit hoe het zenuwstelsel werkt en hoe het bijdraagt aan chronische pijn. 

Nota bene: Hoewel we steeds meer weten over chronische pijn en de invloed van het zenuwstelsel, is er ook nog veel onbekend. Wetenschappers onderzoeken nog steeds hoe pijn precies ontstaat en waarom sommige mensen meer last hebben van chronische pijn dan anderen. Men begrijpt nog niet volledig hoe zenuwen, hersenen en emoties met elkaar samenhangen en van invloed zijn op aanhoudende pijnklachten. Dit artikel gaat in op wat tot nu toe bekend is, maar doorlopend onderzoek is zeker nodig. 

Het zenuwstelsel in het kort 

Het zenuwstelsel bestaat uit twee hoofdonderdelen: het centrale zenuwstelsel (CZS) en het perifere zenuwstelsel (PZS).  

• Het CZS omvat de hersenen en het ruggenmerg.  

• Het PZS bestaat uit alle andere zenuwen in het lichaam.  

Het zenuwstelsel stuurt allerlei signalen door het lichaam, zo ook pijnsignalen. 

Hoe werkt pijn? 

Normaal gesproken waarschuwt pijn ons voor schade aan het lichaam. Wanneer je bijvoorbeeld je hand brandt, sturen de zenuwen in je hand een signaal naar de hersenen via het ruggenmerg. De hersenen interpreteren dit signaal als pijn, en je trekt je hand terug om verdere schade te voorkomen. 

Chronische pijn, in tegenstelling tot acute pijn, blijft bestaan zelfs nadat de oorspronkelijke verwonding genezen is. Dit kan gebeuren door veranderingen in het zenuwstelsel. 

Pijn en het brein 

Het gevoel van pijn ontstaat altijd in het brein. Maar het brein kan verschillend reageren op zo’n pijnprikkel. Dat is afhankelijk van de gevoeligheid van het pijnsysteem in de hersenen.  

• Voor een deel is dat erfelijk bepaald: bij sommige mensen herkennen de hersenen pijnprikkels eerder. Deze mensen ervaren pijn intensiever.  

• Maar het pijnsysteem kan in de loop van het leven ook veranderen. Door ziektes, verwondingen of andere pijnlijke ervaringen kan het pijnsysteem gevoeliger worden.  

• En ook gedachten over pijn hebben invloed. Bijvoorbeeld de mate waarin je je zorgen maakt over de pijn die je voelt is van invloed op hoe het pijnsysteem zich ontwikkelt.  

Rol van het zenuwstelsel bij chronische pijn 

Bij chronische pijn raakt het zenuwstelsel dus vaak gevoeliger of zelfs overgevoelig. Dit betekent dat het zenuwstelsel pijnsignalen blijft sturen, zelfs als er geen duidelijke oorzaak is. Dit wordt ‘sensitisatie’ genoemd. 

Wat is sensitisatie? 

Sensitisatie betekent dat de zenuwen gevoeliger worden voor prikkels. Dit kan zowel in het centrale zenuwstelsel (CZS) als in het perifere zenuwstelsel (PZS) gebeuren. Sensitisatie speelt een belangrijke rol bij het ontstaan en het voortduren van chronische pijn. 

Centraal zenuwstelsel en chronische pijn 

Het centrale zenuwstelsel kan veranderen als reactie op langdurige pijnprikkels. Dit kan leiden tot veranderingen in de manier waarop de hersenen en het ruggenmerg pijn verwerken. De hersenen kunnen pijnsignalen sterker gaan interpreteren, waardoor pijngevoelens intenser worden. 

Voorbeeld van CZS-sensitisatie 

Bij mensen met chronische rugpijn kunnen de hersenen overgevoelig worden voor pijnprikkels vanuit de rug. Zelfs lichte aanrakingen kunnen dan als pijnlijk worden ervaren. Dit komt doordat de hersenen de signalen verkeerd interpreteren. 

Perifere zenuwstelsel en chronische pijn 

Ook het perifere zenuwstelsel kan veranderen bij chronische pijn. De zenuwen buiten het CZS kunnen beschadigd raken of overgevoelig worden. Dit zorgt ervoor dat ze continu pijnsignalen naar de hersenen sturen, zelfs zonder duidelijke oorzaak. 

Voorbeeld van PZS-sensitisatie 

Bij een aandoening zoals perifere neuropathie, vaak veroorzaakt door diabetes, raken de zenuwen in de ledematen beschadigd. Deze beschadigde zenuwen blijven pijnsignalen naar de hersenen sturen, wat zorgt voor constante pijn. 

Het pijngeheugen 

Het zenuwstelsel heeft een geheugen voor pijn. Dit betekent dat het zich eerdere pijn kan herinneren en sneller kan reageren op nieuwe pijnprikkels. Dit pijngeheugen kan bijdragen aan chronische pijn omdat de hersenen gewend raken aan het ontvangen van pijnsignalen en deze steeds sneller en sterker gaan interpreteren. 

De invloed van emoties op pijn 

Emoties kunnen de waarneming van pijn beïnvloeden. Stress, angst en depressie kunnen de pijn erger maken. Het zenuwstelsel reageert niet alleen op fysieke prikkels maar ook op emotionele prikkels. Dit betekent dat negatieve emoties de pijnervaring kunnen versterken, waardoor chronische pijn verergert. 

Pijnbestrijding door het zenuwstelsel 

Het lichaam heeft ook natuurlijke manieren om pijn te bestrijden. Het zenuwstelsel kan stoffen zoals endorfines vrijgeven die pijn verminderen. Deze natuurlijke pijnstillers werken op dezelfde manier als medicijnen, maar ze zijn soms minder krachtig. Bij chronische pijn kan het zijn dat deze natuurlijke pijnstillers niet genoeg zijn om de pijn te verlichten. Tegelijkertijd hebben sterkere pijnstillers allerlei vervelende bijwerkingen en is er het risico van verslaving.

Conclusie 

Het zenuwstelsel speelt een centrale rol bij chronische pijn. Veranderingen in het centrale en perifere zenuwstelsel kunnen leiden tot een overgevoeligheid voor pijnprikkels, wat zorgt voor voortdurende pijnklachten. Emoties en het pijngeheugen kunnen de pijnervaring verder beïnvloeden. Dit goed begrijpen is heel belangrijk om beter met chronische pijn om te kunnen gaan en manieren te vinden om de pijn te verlichten.

---

Waar kun je meer lezen over de invloed van het zenuwstelsel bij chronische pijn?

• Lees meer over acute versus chronische pijn 
• Lees meer over sensitisatie  
• Lees meer over hoe pijn ontstaat